Osłabienie mięśni dna miednicy – przyczyny, objawy i leczenie, fizjoterapia

Mięśnie dna miednicy, inaczej mięśnie Kegla, to grupa mięśni, o których większość z nas rzadko myśli na co dzień. A szkoda – bo to one pełnią niezwykle ważną rolę w utrzymaniu zdrowia i komfortu życia. Gdy są osłabione, mogą prowadzić do krępujących dysfunkcji dna miednicy, takich jak nietrzymanie moczu, a także bólów czy uczucia „ciężkości” w dole brzucha.

Zrozumienie, jak działają mięśnie dna miednicy, jakie są objawy ich osłabienia i co możemy zrobić, aby je wzmocnić, to pierwszy krok do odzyskania pełnej kontroli nad własnym ciałem.

Budowa i zadania mięśni dna miednicy

Dno miednicy to zestaw mięśni i więzadeł tworzących swoistą „hamakowatą podporę” dla narządów wewnętrznych – pęcherza, macicy, jelit.

Główne zadania mięśni dna miednicy to m.in

• utrzymywanie narządów we właściwym położeniu,
• kontrola oddawania moczu i stolca – dzięki nim możemy świadomie wstrzymywać i opróżniać pęcherz oraz jelita,
• udział w życiu seksualnym – sprawne mięśnie zwiększają doznania i komfort,
• stabilizacja tułowia i kręgosłupa – współpracują z mięśniami brzucha i pleców, chroniąc nas przed bólami i przeciążeniami.

Kiedy mięśnie te są silne – działają jak sprężysta siatka, która trzyma wszystko na swoim miejscu. Kiedy słabną – pojawiają się różne dolegliwości.

Objawy osłabienia mięśni dna miednicy

Najczęstsze i najbardziej charakterystyczne objawy to:

Nietrzymanie moczu, w tym wysiłkowe nietrzymanie moczu 

Wysiłkowe nietrzymanie moczu, czyli popuszczanie przy kaszlu, kichaniu, śmiechu, podnoszeniu ciężkich przedmiotów czy bieganiu. To efekt tego, że osłabione mięśnie nie potrafią „zacisnąć” cewki moczowej, gdy w brzuchu wzrasta ciśnienie.

Obniżenie narządów miednicy mniejszej (wypadanie narządów miednicy)

Obniżenie narządów miednicy mniejszej macicy: pochwy, pęcherza lub odbytnicy (tzw. wypadanie narządów) to jeden z objawów osłabienia mięśni dna miednicy. Obniżenie narządów miednicy mniejszej, znane również jako wypadanie narządów, jest schorzeniem, które może występować u kobiet w różnym wieku, ale najczęściej dotyka te po porodzie lub w okresie menopauzy.

Gdy więzadła i powięzi, które wspierają organy miednicy mniejszej, tracą swoją elastyczność, może dojść do obniżenia przepony miednicy, co w konsekwencji prowadzi do opadania macicy, pęcherza moczowego lub odbytnicy. Te narządy, oprócz swoich własnych mechanizmów wsparcia, są ze sobą powiązane, dlatego opadnięcie jednego z nich może spowodować obniżenie następnego, który jest z nim połączony przez więzadło lub powięź.

Dysfunkcje mięśni dna miednicy a życie seksualne

W trakcie aktywności seksualnej, mięśnie miednicy odgrywają kluczową rolę. Odpowiednie napięcie mięśni dna miednicy przed orgazmem gwarantuje wzrost intensywności doznań podczas stosunku, jednak rozluźnienie mięśni prowadzi do osiągnięcia szczytowego momentu. Kontrola nad mięśniami miednicy wpływa na siłę wrażeń podczas współżycia. Osłabione mięśnie mogą obniżać przyjemność seksualną, natomiast zbyt napięte mięśnie dna miednicy mogą powodować ból w trakcie zbliżenia.

Ból w obrębie dna miednicy 

Osłabione mięśnie Kegla mogą prowadzić do bólu miednicy, który obejmuje takie dolegliwości jak bóle dolnej części pleców, brzucha, okolicy lędźwiowo-krzyżowej, kości ogonowej oraz ból podczas aktywności seksualnej. Czasami zgłaszane jest również uczucie ciężkości w dolnej części brzucha.

Przyczyny osłabienia mięśni Kegla

Mięśnie dna miednicy mogą osłabiać się stopniowo lub gwałtownie pod wpływem różnych czynników. Najważniejsze z nich to:

1. Ciąża i poród

To główne przyczyny problemów u kobiet. W czasie ciąży mięśnie są rozciągane przez rosnącą macicę i ciężar dziecka. Poród drogami natury dodatkowo obciąża mięśnie i więzadła, zwłaszcza jeśli był długi, trudny, zakończony użyciem kleszczy lub próżnociągu.

2. Menopauza

Spadek poziomu estrogenów powoduje osłabienie elastyczności tkanek i mięśni. To dlatego kobiety po 50. roku życia często zaczynają odczuwać objawy popuszczania moczu.

3. Przewlekłe przeciążenia

Częste dźwiganie ciężkich przedmiotów, intensywny sport (np. bieganie, crossfit, podnoszenie ciężarów), a także otyłość – wszystko to powoduje stały wzrost ciśnienia w jamie brzusznej i osłabia mięśnie dna miednicy.

4. Przewlekły kaszel lub zaparcia

Kaszel (np. przy astmie, przewlekłej obturacyjnej chorobie płuc, paleniu papierosów) działa podobnie jak dźwiganie ciężarów – powoduje powtarzające się „uderzenia” ciśnienia na dno miednicy. Podobnie przewlekłe parcie przy zaparciach.

5. Operacje ginekologiczne i urologiczne

Usunięcie macicy, operacje prostaty czy inne zabiegi w obrębie miednicy mogą osłabić mięśnie i nerwy odpowiedzialne za ich prawidłowe działanie.

6. Starzenie się organizmu

Z wiekiem mięśnie tracą naturalną siłę i elastyczność, co także dotyczy dna miednicy.

Jak dbać o mięśnie dna miednicy?

Dobra wiadomość jest taka, że w większości przypadków osłabienie mięśni można skutecznie leczyć i wzmacniać. Do dyspozycji mamy kilka metod:

1. Fizjoterapia dna miednicy

Specjalista uczy pacjentkę/pacjenta prawidłowej pracy mięśni, dobiera odpowiednie ćwiczenia wzmacniające mięśnie dna miednicy mniejszej i techniki (np. trening dna miednicy z biofeedbackiem, masaż, terapia manualna). To często najskuteczniejsza forma leczenia, szczególnie po porodzie.

2. Elektrostymulacja mięśni Kegla

Stosowana w gabinetach fizjoterapeutycznych. Polega na pobudzaniu mięśni prądem o niskim natężeniu, co pomaga w ich wzmocnieniu, zwłaszcza gdy pacjentowi trudno je samodzielnie aktywować.

3. Ćwiczenia mięśni Kegla (trening mięśni dna miednicy)

Ćwiczenia mięśni Kegla to skuteczna pomoc w leczeniu osłabienia MDM. Regularne wykonywanie tych ćwiczeń może przyczynić się do poprawy ich siły i elastyczności, co z kolei może prowadzić do zmniejszenia problemów z nietrzymaniem moczu, a także poprawy jakości życia seksualnego. 

Jak prawidłowo wykonywać ćwiczenia mięśni Kegla?

Zaleca się, aby na początku ćwiczenia były wykonywane 3 razy dziennie po 10 powtórzeń. Z czasem można zwiększać liczbę powtórzeń oraz czas ich trwania. Kluczem do sukcesu jest regularność i cierpliwość, ponieważ efekty mogą być widoczne dopiero po kilku tygodniach praktyki.

Ćwiczenia Kegla można wykonywać w dowolnym miejscu i czasie, co czyni je wygodnym rozwiązaniem. Oprócz korzyści zdrowotnych, regularne ćwiczenie tych mięśni może również wpłynąć na zwiększenie pewności siebie i komfortu w codziennym życiu. Warto jednak pamiętać, że w przypadku poważniejszych problemów z dnem miednicy, zawsze należy udać się na wizytę do specjalisty np. fizjoterapeuty uroginekologicznego, który po diagnostyce, zaleci odpowiedni trening.

4. Doraźna pomoc – tampon na nietrzymanie moczu Contrelle

To specjalny tampon na nietrzymanie moczu, który podpiera pęcherz i cewkę moczową od wewnątrz. Dzięki temu zapobiega popuszczaniu moczu np. przy kaszlu czy aktywności fizycznej. Jest wygodny w stosowaniu i działa natychmiastowo, choć nie zastępuje długofalowej terapii wzmacniającej mięśnie.

5. Zmiana stylu życia

• redukcja masy ciała przy nadwadze,
• unikanie dźwigania ciężarów,
• leczenie przewlekłego kaszlu i zaparć,
• dbanie o prawidłową postawę ciała,
• regularna aktywność fizyczna dostosowana do możliwości mięśni dna miednicy.

Podsumowanie - najczęstsze dysfunkcje mięśni dna miednicy przy osłabieniu MDM

Mięśnie dna miednicy pełnią kluczową rolę w codziennym funkcjonowaniu – od kontroli oddawania moczu, przez stabilizację ciała, aż po komfort życia seksualnego. Ich osłabienie może prowadzić do nietrzymania moczu, obniżenia narządów miednicy i wielu innych problemów obniżających jakość życia.

Na szczęście istnieją skuteczne metody, które pozwalają odzyskać kontrolę i wzmocnić mięśnie. Regularne ćwiczenia, fizjoterapia, elektrostymulacja czy doraźne wsparcie (np. tampon Contrelle) dają realną poprawę. Najważniejsze to nie wstydzić się problemu i szukać pomocy – bo im szybciej zaczniemy działać, tym łatwiej przywrócimy mięśniom pełną sprawność.